Sosyal Güvenlik Hukuku Konuları
Sosyal güvenlik hukuku, kişilerin karşılaşabilecekleri sosyal riskler karşısında ekonomik güvence sağlamayı amaçlayan bir hukuk dalıdır. Bu kapsamda emeklilik, sağlık hizmetleri, iş kazaları, meslek hastalıkları ve işsizlik gibi durumlar için yasal düzenlemeler yer alır.
Sosyal Güvenlik Kurumu ve Yasal Çerçeve
Türkiye'de sosyal güvenlik sistemi, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu çerçevesinde düzenlenmiştir. 2006 yılında yürürlüğe giren bu kanunla birlikte SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) çatısı altında birleştirilmiştir.
Sosyal güvenlik mevzuatının temel unsurları:
- 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
- 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu
- 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
- İlgili yönetmelik ve tebliğler
Sigortalılık Türleri
Sosyal güvenlik sisteminde üç temel sigortalılık türü bulunmaktadır:
- 4/a (SSK): Hizmet akdine dayalı olarak bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar
- 4/b (Bağ-Kur): Kendi nam ve hesabına bağımsız çalışanlar
- 4/c (Emekli Sandığı): Kamu görevlileri
Her sigortalılık türü için farklı hak ve yükümlülükler söz konusudur ve emeklilik koşulları da farklılık gösterebilir.
Emeklilik Hakları ve Koşulları
Emeklilik hakkının kazanılması için gerekli koşullar, sigortalılık başlangıç tarihine göre değişiklik göstermektedir:
- 8 Eylül 1999 öncesi sigortalı olanlar: Kadınlarda 38-58, erkeklerde 43-60 yaş ve 5000-5975 gün prim şartı
- 8 Eylül 1999 - 30 Nisan 2008 arası sigortalı olanlar: Kadınlarda 58, erkeklerde 60 yaş ve 7000 gün prim şartı
- 1 Mayıs 2008 sonrası sigortalı olanlar: Kademeli olarak kadınlarda 58-65, erkeklerde 60-65 yaş ve 7200 gün prim şartı
İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları
İş kazası ve meslek hastalığı durumlarında sigortalılara:
- Geçici iş göremezlik ödeneği
- Sürekli iş göremezlik geliri
- İş kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine gelir bağlanması
- Evlenme ve cenaze ödeneği
- Sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı
gibi haklar tanınmıştır.
İş kazası ve meslek hastalığından doğan tazminat davaları için zamanaşımı süresi 10 yıldır.
Maluliyet Aylığı
Çalışma gücünün en az %60'ını kaybeden sigortalılara belirli koşullar altında maluliyet aylığı bağlanabilmektedir. Maluliyet aylığı alabilmek için:
- En az %60 oranında çalışma gücü kaybı
- En az 10 yıl sigortalılık süresi
- Toplam 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi ödemiş olma
şartları aranmaktadır. İş kazası ve meslek hastalığı nedeniyle malul sayılanlar için sigortalılık süresi ve prim gün sayısı şartları aranmaz.
Hizmet Tespit Davaları
Fiilen çalıştığı halde çalışmaları SGK'ya bildirilmeyen veya eksik bildirilen sigortalılar, çalışmalarının tespiti için hizmet tespit davası açabilirler. Bu davalar:
- İş Mahkemelerinde açılır
- Davalı taraf işveren ve SGK'dır
- Çalışmanın geçtiği tarihten itibaren 5 yıl içinde açılmalıdır
- İspat için tanık beyanları, bordro, puantaj, işyeri giriş kartı gibi deliller kullanılabilir
Prim Ödemeleri ve Yapılandırmalar
SGK primlerini ödeme güçlüğü çeken sigortalı ve işverenler için zaman zaman yapılandırma imkanları sunulmaktadır. Bu yapılandırmalar genellikle:
- Gecikme zamlarının silinmesi
- Ana para ve enflasyon farkı üzerinden borç hesaplanması
- Taksitli ödeme imkanı
gibi avantajlar sağlamaktadır.
Sosyal Güvenlik Hukuku Hizmetlerimiz
Akkuş Hukuk Bürosu olarak, sosyal güvenlik hukuku alanında sunduğumuz başlıca hizmetler şunlardır:
- Emeklilik hakları danışmanlığı: Emeklilik koşulları, prim gün sayısı hesaplama ve emeklilik planlaması
- Hizmet tespit davaları: Kayıt dışı veya eksik bildirilen çalışmaların tespiti için dava açılması
- İş kazası ve meslek hastalığı davaları: Tazminat ve rücu davalarında hukuki temsilcilik
- Maluliyet aylığı başvuruları: Maluliyet durumlarında SGK'ya başvuru ve ret kararlarına karşı dava açılması
- SGK prim itirazları: Hatalı prim tahakkuklarına karşı itiraz ve dava süreçleri
- Yurt dışı borçlanması: Yurt dışında geçen sürelerin borçlanılması için danışmanlık
- SGK borç yapılandırması: Prim borçlarının yapılandırılması için danışmanlık
- Bağ-Kur işlemleri: Tescil, hizmet bildirimi ve prim ödemeleriyle ilgili danışmanlık
- Sağlık yardımları: SGK sağlık hizmetlerinden yararlanma koşulları ve itiraz süreçleri
- İşsizlik sigortası: İşsizlik ödeneği alma koşulları ve başvuru süreçleri
İzmir SGK Avukatı
İzmir'de sosyal güvenlik avukatı olarak, SGK mevzuatının karmaşıklığını çözerek müvekkillerimize yol gösteriyoruz. Emeklilik hakları, iş kazaları, meslek hastalıkları ve sigorta uyuşmazlıkları konularında uzman kadromuzla hizmet vermekteyiz.
İzmir ve çevre illerdeki müvekkillerimize:
- Emeklilik koşullarının değerlendirilmesi
- İş kazası sonrası tazminat haklarının belirlenmesi
- Hizmet tespit davalarında etkin temsil
- SGK ile yaşanan uyuşmazlıklarda çözüm odaklı yaklaşım
- Mevzuat değişikliklerinin yol açtığı sorunlarda hukuki destek
gibi alanlarda profesyonel hizmet sunmaktayız.
Sosyal Güvenlik Davalarında Dikkat Edilmesi Gerekenler
Sosyal güvenlik davalarında başarılı sonuç alabilmek için dikkat edilmesi gereken hususlar:
- Zamanaşımı süreleri: Her dava türü için farklı zamanaşımı sürelerini takip etmek
- Delil toplama: Özellikle hizmet tespit davalarında güçlü deliller sunmak
- Sağlık raporları: İş kazası ve maluliyet davalarında kapsamlı sağlık raporları almak
- Kurum kararlarına itiraz süresi: SGK kararlarına itiraz için belirlenen sürelere uymak
- Kusur tespiti: İş kazası davalarında kusur oranlarını doğru belirlemek
- Maluliyet oranı: Doğru maluliyet oranı tespiti için gerekirse itiraz etmek
- Prim ödemeleri: Emeklilik davalarında prim ödemelerinin tam ve doğru olduğunu kontrol etmek
Sosyal güvenlik hukuku, sürekli değişen ve gelişen bir alan olduğundan, bu konuda uzmanlaşmış bir SGK avukatı ile çalışmak büyük önem taşımaktadır.
Sosyal Güvenlik Hukuku | İzmir SGK Avukatı | Emeklilik ve İş Kazası, Soru - Cevap
Hizmet tespit davası ne zaman ve nasıl açılır?
Hizmet tespit davası, çalışan kişinin fiilen çalıştığı halde SGK'ya bildirilmeyen çalışma sürelerinin tespit edilmesi için açılır. Dava açabilmek için işçi-işveren ilişkisinin varlığını gösteren deliller (tanık beyanları, işyerine giriş çıkışları gösteren kayıtlar, işe başvuru belgeleri, ücret bordroları, iş kıyafetleri, işyerinde çekilmiş fotoğraflar, iş arkadaşlarıyla yapılan yazışmalar vb.) toplanmalıdır. Dava, işverenin bağlı olduğu SGK ünitesinin bulunduğu yerdeki İş Mahkemesi'nde açılır ve davalı taraf hem işveren hem de SGK'dır. Dava açma süresi, çalışmanın geçtiği tarihten itibaren 5 yıldır. Bu süre geçse bile, sigortalı çalışmanın sona erdiği tarihten geriye doğru 5 yıllık süre içerisinde kalan kısımlar için dava açılabilir.
İş kazası sonrası hangi tazminat hakları doğar ve kimler tazminat talep edebilir?
İş kazası sonrasında maddi tazminat, manevi tazminat ve destekten yoksun kalma tazminatı olmak üzere üç tür tazminat hakkı doğabilir. Maddi tazminat, iş kazası nedeniyle oluşan gelir kaybı ve tedavi giderleri için ödenir. Manevi tazminat, kişinin acı, elem ve ızdırap duyması karşılığında talep edilebilir. Destekten yoksun kalma tazminatı ise, kaza sonucu vefat eden sigortalının desteğinden yoksun kalan aile üyeleri (eş, çocuklar, anne-baba) tarafından talep edilebilir. Tazminat miktarı belirlenirken, kazanın meydana gelmesindeki kusur oranları, mağdurun yaşı, gelir durumu, maluliyet oranı ve muhtemel çalışma süresi gibi faktörler göz önünde bulundurulur. Tazminat davaları için zamanaşımı süresi iş kazası tarihinden itibaren 10 yıldır.
Emeklilik için gereken prim gün sayısını ve yaş şartını nasıl öğrenebilirim?
Emeklilik için gereken prim gün sayısı ve yaş şartı, ilk kez sigortalı olduğunuz tarihe göre değişir. İlk kez 08.09.1999 tarihinden önce sigortalı olanlar için 5000-5975 gün prim ve kadınlarda 38-58, erkeklerde 43-60 yaş; 08.09.1999-30.04.2008 arasında sigortalı olanlar için 7000 gün prim ve kadınlarda 58, erkeklerde 60 yaş; 01.05.2008'den sonra sigortalı olanlar için 7200 gün prim ve kademeli olarak kadınlarda 58-65, erkeklerde 60-65 yaş şartları aranır. Kesin bilgiyi e-Devlet üzerinden "4A Hizmet Dökümü", "4B Hizmet Bilgisi" veya "4C Tescil ve Hizmet Bilgisi" sorgulamaları ile öğrenebilirsiniz. Ayrıca SGK'nın "Ne Zaman Emekli Olurum" hizmetiyle tahmini emeklilik tarihinizi hesaplayabilir veya ALO 170 SGK hattını arayarak bilgi alabilirsiniz.
Maluliyet aylığı almak için hangi şartlar gerekir?
Maluliyet aylığı alabilmek için şu şartların sağlanması gerekir - En az %60 oranında çalışma gücünü kaybetmiş olmak (Kurum Sağlık Kurulu tarafından tespit edilir), en az 10 yıl sigortalılık süresi bulunmak, toplam olarak 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primi ödemiş olmak, başka birinden sürekli bakıma muhtaç durumda olmamak. Ayrıca çalışma gücü kaybı başladıktan sonra SGK'ya başvurulması ve işten ayrıldıktan sonra yazılı istemde bulunulması gerekir. İşyerindeki çalışma koşulları nedeniyle meydana gelen hastalıklar (meslek hastalığı) veya iş kazası nedeniyle malul kalan sigortalılar için sigortalılık süresi ve prim gün sayısı şartı aranmaz.
Bağ-Kur borçlarını nasıl yapılandırabilirim?
Bağ-Kur borçlarını yapılandırmak için öncelikle güncel bir yapılandırma kanunu olup olmadığı kontrol edilmelidir. Yapılandırma imkanı varsa, bağlı bulunduğunuz SGK İl Müdürlüğü'ne başvurarak veya e-Devlet üzerinden "SGK Borç Yapılandırma ve Taksitlendirme" hizmetini kullanarak başvuruda bulunabilirsiniz. Yapılandırma genellikle ana para ve enflasyon farkı üzerinden hesaplanıp, gecikme zammı silinerek borç taksitlendirilir. Taksit sayısı tercihine bağlı olarak 6, 9, 12, 18 veya 36 ay şeklinde belirlenebilir ve seçilen taksit sayısına göre belli bir katsayı uygulanır. Yapılandırma sonrası ilk iki taksitin zamanında ödenmesi ve cari dönem primlerinin düzenli yatırılması yapılandırmanın devamı için şarttır. Aksi takdirde yapılandırma bozulur.