Çevre Hukuku ve Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED)

İzmir'de çevre hukuku alanında uzman avukat desteği arıyorsanız, Akkuş Hukuk Bürosu olarak ÇED süreçleri, çevre izinleri, çevre kirliliği davaları ve sürdürülebilir kalkınma konularında profesyonel hizmet sunmaktayız.

Çevre hukuku, 1970'lerden beri gelişen ve insan haklarının üçüncü kuşağında yer alan önemli bir hukuk dalıdır. Çevre hakkı, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkı olarak tanımlanır ve Türkiye'de 1982 Anayasası'nın 56. maddesi ile güvence altına alınmıştır.

Çevre Hukukunun Kapsamı ve Önemi

Çevre hukuku, canlı ve cansız varlıkları koruma, ekosistemlerin sürdürülebilirliğini sağlama ve gelecek nesillerin haklarını gözetme amacını taşır. Bu alan, hava, su ve toprak kirliliğinin önlenmesi, biyoçeşitliliğin korunması, doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımı ve çevre kirliliğinden kaynaklanan zararların giderilmesi gibi konuları düzenler.

Çevre Hukukunun Temel İlkeleri

Çevre hukukunun uygulanmasında temel alınan önemli ilkeler şunlardır:

• Kirleten öder ilkesi: Çevre kirliliğine neden olan, bunun maliyetini karşılamakla yükümlüdür
• Sürdürülebilir kalkınma ilkesi: Ekonomik gelişme çevreye zarar vermeden sağlanmalıdır
• İhtiyat ilkesi: Bilimsel belirsizlik durumunda bile tedbir alınmalıdır
• Önleme ilkesi: Çevre sorunları ortaya çıkmadan önlenmelidir
• Katılım hakkı: Çevresel kararlara halkın katılımının sağlanmalıdır
• İşbirliği ilkesi: Çevre sorunlarında ulusal ve uluslararası işbirliği esastır

Türkiye'de Çevre Mevzuatı ve Anayasal Güvenceler

Türkiye'de çevre hakkı, 1982 Anayasası'nın 56. maddesi ile koruma altına alınmıştır:

"Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaşların ödevidir."

Bu madde, çevre hakkının temel insan hakları arasında olduğunu vurgulayarak, çevreyi koruma ve geliştirme konusunda hem devlete hem de vatandaşlara sorumluluk yükler.

Türkiye'de çevre koruma mevzuatının temelini 2872 sayılı Çevre Kanunu oluşturmaktadır. Bu kanuna bağlı olarak çıkarılan yönetmelikler, çevresel etki değerlendirmesi, hava kalitesi, su kirliliği kontrolü, atık yönetimi, gürültü kontrolü gibi konuları düzenlenmektedir.

Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Süreçleri

Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED), planlanan bir projenin çevreye olabilecek olumlu veya olumsuz etkilerinin belirlenmesi, olumsuz etkilerin önlenmesi veya en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin tespit edilmesi ve projelerin izlenmesi sürecidir.

ÇED Sürecinin Aşamaları

1. Eleme: Projenin ÇED Yönetmeliği kapsamında değerlendirilmesi
2. Kapsamlaştırma: ÇED raporunda ele alınacak konuların belirlenmesi
3. ÇED Raporunun Hazırlanması: Uzman ekipler tarafından detaylı çevresel etki analizi
4. İnceleme ve Değerlendirme: İlgili kurumların ve halkın görüşlerinin alınması
5. Karar: "ÇED Olumlu", "ÇED Olumsuz" veya "ÇED Gerekli Değildir" kararlarından birinin verilmesi
6. İzleme ve Kontrol: Projenin uygulama aşamasında ve sonrasında denetlenmesi

ÇED'e Tabi Olan Projeler

ÇED sürecine tabi olan başlıca projeler şunlardır:

• Termik santraller ve diğer yakma tesisleri
• Petrokimya tesisleri, rafineriler
• Metal üretim ve işleme tesisleri
• Havaalanları ve limanlar
• Madencilik projeleri ve taş ocakları
• Atık bertaraf tesisleri
• Barajlar, göletler ve su yapıları
• Büyük ölçekli altyapı projeleri

Çevre İzinleri ve Lisansları

İşletmelerin faaliyetleri sırasında çevre kirliliğine neden olmaması için belirli izin ve lisanslara sahip olmaları gerekir. Bu izinler, tesislerin çevre mevzuatına uygun faaliyet göstermesini sağlamak amacıyla verilir.

Çevre İzin Türleri

• Emisyon İzni: Hava kirliliği kontrolü için
• Deşarj İzni: Su kirliliği kontrolü için
• Gürültü Kontrolü İzni: Çevresel gürültünün kontrolü için
• Atık Yönetimi İzni: Atıkların toplanması, taşınması, geri kazanımı veya bertarafı için
• Derin Deniz Deşarjı İzni: Arıtılmış atık suların denize deşarjı için

Çevre Kirliliği Davaları ve Hukuki Sorumluluk

Çevre kirliliğine neden olan kişi veya kurumlara karşı çeşitli hukuki yollarla dava açılabilir. Bu davalar, çevreye verilen zararın giderilmesi, kirliliğin durdurulması veya tazminat talep edilmesi amacıyla açılabilir.

Çevre Davalarında Hukuki Sorumluluk Türleri

1. Özel Hukuk Sorumluluğu:

   • Haksız fiil sorumluluğu
   • Kusursuz sorumluluk
   • Komşuluk hukukundan doğan sorumluluk

2. Kamu Hukuku Sorumluluğu:

   • İdari sorumluluk (idari para cezaları, faaliyeti durdurma)
   • Cezai sorumluluk (çevre suçları)

3. Özel Düzenlemelere Dayalı Sorumluluk:

   • 2872 sayılı Çevre Kanunu'ndan kaynaklanan sorumluluk
   • Uluslararası sözleşmelerden kaynaklanan sorumluluk

Çevre Davalarında İspat Yükü

Çevre davalarında "kirleten öder" ilkesi gereğince, kirletenlerin kusursuz sorumluluğu vardır. Kirleten, zararı önleyici tedbirleri almak, kirlenmeyi durdurmak, kirlenmenin etkilerini gidermek ve zarar görenlerin zararlarını karşılamakla yükümlüdür.

Sürdürülebilir Kalkınma ve Çevre Koruma Stratejileri

Sürdürülebilir kalkınma, bugünkü neslin ihtiyaçlarını, gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını karşılama imkanlarından ödün vermeden karşılama prensibidir. Bu prensip, ekonomik büyüme ile çevre koruma arasında denge kurulmasını amaçlar.

Sürdürülebilir Kalkınma İlkeleri

• Doğal kaynakların etkin ve tasarruflu kullanımı
• Yenilenebilir enerji kaynaklarının tercih edilmesi
• Atık yönetiminde 3R (azalt, yeniden kullan, geri dönüştür) prensibi
• Ekosistemlerin ve biyolojik çeşitliliğin korunması
• Gelir dağılımında adaletin sağlanması
• Gelecek nesillerin haklarının gözetilmesi

Kurumsal Çevre Sorumluluğu

İşletmeler, faaliyetlerini sürdürürken çevreye verilen zararı en aza indirgemek için çeşitli sorumluluklar üstlenmelidir:

• Çevre yönetim sistemlerinin kurulması
• Karbon ayak izinin azaltılması
• Temiz üretim teknolojilerinin kullanılması
• Çevresel performansın düzenli olarak raporlanması
• Çevre dostu ürün ve hizmetlerin geliştirilmesi

İklim Değişikliği Hukuku ve Uluslararası Anlaşmalar

İklim değişikliği, günümüzün en önemli çevre sorunlarından biridir ve bu soruna karşı mücadelede uluslararası işbirliği büyük önem taşır.

Temel İklim Değişikliği Anlaşmaları

1. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC): 1992 yılında imzalanmış olup, sera gazı emisyonlarının azaltılması için genel çerçeveyi belirler.

2. Kyoto Protokolü: 1997 yılında imzalanmış olup, gelişmiş ülkelere sera gazı emisyonlarını azaltma konusunda bağlayıcı hedefler koyar.

3. Paris Anlaşması: 2015 yılında kabul edilmiş olup, küresel sıcaklık artışını 2°C'nin altında, mümkünse 1,5°C ile sınırlandırmayı hedefler.

Çevre Hukuku Danışmanlık Hizmetlerimiz

Akkuş Hukuk Bürosu olarak İzmir'de çevre hukuku alanında sunduğumuz hizmetler şunlardır:

• ÇED Süreçleri: ÇED başvuruları, raporların hazırlanması, itirazların değerlendirilmesi
• Çevre İzinleri: İzin başvuruları, izin yenileme, izin iptali davalarında temsil
• Çevre Kirliliği Davaları: Tazminat davaları, kirlilik önleme davaları
• Sürdürülebilir Kalkınma Danışmanlığı: Kurumsal çevre stratejileri, çevre yatırım projeleri
• İklim Değişikliği Hukuku: Emisyon ticareti, karbon kredileri, iklim değişikliğine uyum
• Atık Yönetimi Mevzuatı: Atık yönetimi izinleri, genişletilmiş üretici sorumluluğu
• İdari Yaptırımlara Karşı Hukuki Destek: Çevre cezalarına itiraz, iptal davaları
• Proje Geliştirme ve Finansman: Çevre projelerinin finansmanı, teşvik ve destekler

İletişim ve Danışma

Çevre hukuku konusunda uzman avukatlarımızla görüşmek ve hukuki destek almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz. İlk görüşme ücretsizdir ve Akkuş Hukuk Bürosu olarak, çevre hakkının korunması ve sürdürülebilir bir geleceğin inşası için yanınızdayız.